Afzuigkappen
Een afzuigkap wordt ook wel dampkap, wasemkap of schouwkap genoemd. Afzuigkappen worden in de keuken geplaatst om de kookdampen en -geuren af te zuigen. Dit gebeurt om de keuken beter te laten ventileren. Maar het is ook een voorziening om kookdampen niet te laten neerslaan in de omgeving waar gekookt wordt. Hierdoor wordt voorkomen dat wanden en meubelen vet worden en na verloop van tijd gaan vergelen. In het tijdperk van de open keuken en de trend de keuken in het wonen op te nemen zijn de vergeling en de geuroverlast de belangrijkste redenen waarom het geforceerd afzuigen van kookdampen noodzakelijk is.
Soorten Afzuigkappen
Er bestaan de volgende soorten afzuigkappen:
- Onderbouw afzuigkap, vrijhangende afzuigkap
- Geïntegreerde afzuigkap, tussenbouw afzuigkap
- Vlakscherm afzuigkap
- Inbouwunit
- Schouwkap wandmodel
- Schouwkap eilandmodel
- Werkbladafzuigsysteem
- Plafondunits
Geluid
Geluidniveaus
De geluidniveaus van afzuigkappen worden voor elke stand weergegeven volgens de Europese norm En 60704-2-13. Er worden twee waarden vermeld:
- geluidsvermogen
- geluidsdruk
Geluidsvermogen
Het geluidsvermogen (Lw) is de geluidswaarde (in dB re 1 pW) van de afzuigkap zelf, dus direct aan de bron gemeten (dat men hoort als het oor tegen het toestel wordt gelegd).
Geluidsdruk
De geluidsdruk (Lp) is een waarde (in dB) die op 1 meter afstand van de afzuigkap bepaald is en wordt afgestemd op het menselijk gehoor. Deze waarde geeft het best het waarneembare geluidsniveau weer van de afzuigkap.
Geluid & Installatie
Het geluid van een afzuigkap is ook grotendeels afhankelijk van de installatie. Hieronder een opsomming van factoren waarop gelet dient te worden voor een juiste installatie, zodat het geluidsniveau tot een minimum beperkt blijft:
Diameter afvoerkanaal
Installeer een afvoer kanaal met een diameter welke de fabrikant van de afzuigkap voorschrijft. Bij een het toepassen van een kleine diameter zal er geluidstoename plaatsvinden.
Lengte afvoerkanaal
Maak het afvoerkanaal niet onnodig lang. Zorg voor een zo kort mogelijk kanaal naar buiten en geen of zo weinig mogelijk bochten. Informeer bij de fabrikant van de afzuigkap welke lengte acceptabel is.
Materiaal afvoerkanaal
Een gladde buis (metaal of kunststof) geeft minder weerstand en zal hierdoor minder geluid geven dan een flexibel afvoerkanaal.
Keukenventilatie-oplossingen / Installatie
Afzuigkappen met motor
De traditionele afzuigkap met motor is nog steeds vaak te vinden in bestaande bouw. Dit type
afzuigkap is aangesloten op een kanaal dat direct naar buiten gaat. Zo worden de kook- en
braaddampen direct naar buiten toe afgevoerd. Wanneer je kiest voor een motorkap met
randafzuiging kan het rendement van afzuiging zelfs oplopen naar >95%.
De afzuigkappen met motor kunnen uitgevoerd worden met een interne motor, maar er zijn ook opties
om te kiezen voor een externe motor. Dit kan een motor zijn welke binnenshuis gemonteerd wordt of
buitenshuis aan de gevel of op het dak. De keuze voor een externe motor wordt meestal gedaan voor
het geluid. Het motor geluid kan zo verplaatst worden naar een andere ruimte of naar buiten.
Recirculatieoplossingen
Momenteel zit de verkoop van recirculatie-afzuigsystemen enorm in de lift. Waar voorheen de afvoer
van de kookdampen bij recirculatie nogal te wensen overliet ten opzichte van afvoer naar buiten,
worden momenteel bij recirculatie geurreductie-rendementen gemeten van > 90%. Bij nieuwbouw,
flats of appartementen is recirculatie tegenwoordig verplicht. De recirculatieafzuigkappen voeren de
kookdampen niet af, maar filteren de geur uit de lucht en blazen de gefilterde lucht vervolgens terug
de woning in. Uit de kookdampen worden de vetdeeltjes gefilterd door het vetfilter en de geurtjes
geabsorbeerd door het recirculatiefilter. Recirculatiekappen bieden maximale plaatsingsvrijheid.
Vrijwel alle afzuigkappen zijn momenteel geschikt voor zowel afvoer naar buiten en recirculatie. Daarnaast kunnen de meeste afzuigkap met een motor toegepast worden voor recirculatie. De fabrikant biedt hiervoor een recirculatiekit aan zodat de afzuigkap voor recirculatie toe te passen is.
Motorloos
In woningen met een (centraal) mechanisch ventilatiesysteem mogen afzuigkappen met motor niet
worden toegepast op dit systeem. Een afzuigkap met een motor zorgt er namelijk voor dat het
(centraal) mechanisch ventilatiesysteem wordt ontregeld. Vaak wordt daarom een motorloze
afzuigkap toegepast in deze situaties. De motorloze afzuigkap wordt op het aanzuigpunt van de MV of
van de WTW in de keuken aangesloten. Dit systeem zorgt dus voor de afzuiging. De motorloze
afzuigkap is dus afhankelijk van de capaciteit dat op het afzuigpunt in de keuken is ingeregeld.
Indien men in een woning met een MV of WTW systeem geen motorloze afzuigkap op dit systeem willen aansluiten, kan ook gekozen worden voor een recirculatie afzuigkap.
Let op!
De motorloze afzuigkappen schieten wat betreft het rendement vaak tekort. Ze voeren slechts 35%
van de kook- en braaddampen af via het systeem. De rest van de dampen verdwijnt langs de
afzuigkap de keuken in.
Het afvoerkanaal
Er is een grote keuze aan welk soort afvoerkanaal er op de afzuigkap gemonteerd kan worden. Hou rekening met de volgende aandachtspunten voor de juiste keuze van het afvoerkanaal:
Diameter afvoerkanaal
Het is belangrijk de juiste diameter te kiezen welke de leverancier voorschrijft. Neem niet een afvoerkanaal met een kleinere diameter dan voorgeschreven wordt. Hierdoor gaat de afzuigkap meer geluid produceren en de capaciteit zal afnemen.
Lengte afvoerkanaal
Ook de lengte van het afvoerkanaal is bepalend voor de capaciteit en het geluid van de afzuigkap. Des te langer het kanaal, des te minder capaciteit de afzuigkap behoudt. Ook het aantal bochten dient tot een minimum beperkt te worden. Indien er bochten in het kanaal zitten, maak dan ronde bochten en geen haakse bochten.
Er zijn een aantal soorten afvoerkanalen verkrijgbaar zoals: flexibele buis, stugge flexibele buis, aluminium afvoerbuis of plat afvoerkanaal.
Buitenmuurrooster of dakdoorvoer
Bij een afvoer voor de gevel dient aan de buitenzijde van de gevel een rooster geplaatst te worden. Bij voorkeur dient gebruik gemaakt te worden van een rooster met losse jaloezieën, aangezien deze het minste weerstand geven. Indien het afvoerkanaal door het dak loopt, maak dan gebruik van een dubbelwandige dakdoorvoer om condensvorming in het kanaal te voorkomen.
Montagehoogte
Advies voor de montagehoogte ligt tussen de 60 cm en 75 cm. Over het algemeen moet de afzuigkap bij gas iets hoger gemonteerd worden. Dit is nodig in verband met de veilige afstand ten opzichte van de vlam. Daarnaast heeft dit ook te maken met de warmte ontwikkeling, de te hoge temperaturen voor de materialen in de afzuigkap (of dit ook op inductie van toepassing is, discussiëren de experts nog). Bij een keramische of elektrische kookplaat kan de kap meestal lager gemonteerd worden. Indien de leverancier van de kookplaat anders aangeeft, volg dan deze instructie.
Rendement
Randafzuiging
De afzuigkap met randafzuiging zuigt de kookdampen langs de onderplaat van de afzuigkap richting de open randen rondom deze onderplaat, waar de afzuiging het meest krachtig moet zijn.
De kook- en braaddampen krijgen weinig kans om langs de voor- of zijkant van de afzuigkap te gaan. Randafzuiging voorkomt ongewenste geurtjes in de keuken en kan bij een open keukenopstelling een goede oplossing zijn. Het rendement met randafzuiging is maximaal en kan oplopen tot zo’n 95%.
Ook esthetisch gezien biedt een afzuigkap met randafzuiging zijn meerwaarde, de filters bevinden zich achter de onderplaat, zodat deze niet zichtbaar zijn. Door gebruik te maken van een onderplaat is de afzuigkap ook brandveiliger.
Randafzuiging is te vinden op alle typen afzuigkappen (plafondunits, schouwen, vlakscherm, in- en onderbouw)
Vlakafzuiging
Bij vlakafzuiging zijn de vetfilters van de afzuigkap in het zicht. De kook – en braaddampen worden rechtstreeks door het vetfilter aangezogen.
Energie
Vanaf januari 2015 is voor afzuigkappen een EU-energielabel verplicht. Het label loopt van A tot en met G en helpt om een energiezuinige keuze te maken. Het nieuwe energielabel dat dateert van 1 maart 2021 zorgt ervoor dat de energie-efficiëntie verder verhoogd kan worden naar A. Op het energielabel staat het jaarlijks energieverbruik in kWh. Hierbij wordt uitgegaan van een dagelijks gebruik van 60 minuten voor de afzuigkap en 120 minuten voor de verlichting.
De volgende informatie wordt op het energielabel weergegeven:
De zwarte pijl bovenaan geeft de energie-efficiëntieklasse van de afzuigkap aan. Onderin vind je van links naar rechts de volgende informatie op het energielabel:
- de efficiëntie van de afzuiging; dit geeft aan hoe goed de afzuigkap de lucht afvoert (pictogram met ventilator).
- de efficiëntie van de verlichting; dit geeft aan hoe energiezuinig de lampen zijn (pictogram met lamp)
- de efficiëntie van het filtering; dit geeft aan hoeveel vet de filters tegenhouden (pictogram met filter)
- het geluidsniveau in dB (pictogram met geluid symbool).
Extra functies afzuigkappen
Vetfilters
Regulier vetfilter
Vrijwel iedere afzuigkap heeft een vetfilter. Het vetfilter filtert de vetdeeltjes uit de kookdampen. Een
aantal afzuigkappen hebben een vetfilterindicatie. Hierbij wordt aangegeven wanneer het vetfilter
gereinigd dient te worden (na 8 tot 10 weken) zodat ze optimaal blijven functioneren.
Let op! Reinig aluminium vetfilters nooit in de afwasmachine, want dan is er een kans dat de filter
verkleurt.
Roestvrijstalen vetfilters mogen wel in de afwasmachine gereinigd worden. Als je de vetfilters
in de vaatwasser reinigt zorg er dan voor dat er geen “normale” vaat aanwezig is.
Vetverwijdering door centrifugaalkracht
Naast de bekende vetfilters is er een andere manier om vet uit kookdampen te verwijderen, namelijk via centrifugaalkracht. Hierbij wordt de lucht door een smalle opening aangezogen en vervolgens in de afzuigkap versneld. Daarbij wordt de lucht met hoge snelheid door twee bochten geleid en door de centrifugaalkracht wordt het vet van de lucht afgescheiden. Het vet blijft achter op een smalle vangschaal en kan met een doek afgenomen worden.
Recirculatiefilters
Koolstoffilter (wegwerp of regenereerbaar)
In een recirculatie afzuigkap nemen de koolstoffilters het vuil uit de opgezogen lucht op waarna schone lucht (ontdaan van geuren) terug de keuken in wordt geblazen. Op een gegeven moment zijn de koolstoffilters verzadigd en moeten ze vervangen (na 3 tot 12 maanden) of gereinigd worden. Dit is afhankelijk van het soort filter, hoe vaak de afzuigkap gebruikt wordt en wat men kookt.
Indien er veel koolstof gebruikt is in het filter is er vaak sprake van een hogere weerstand. Dit betekent dat de motor dan harder moet werken, dus meer geluid produceert en energie verbruikt. Geactiveerde koolstof heeft van nature de eigenschap om vuil op te nemen. De geavanceerde koolstoffilters kunnen vermengd zijn met houtsnippers, kokosnootschillen of andere geur- en vet-opneembare stoffen. Hoe meer koolstof in het filter toegepast, hoe beter de geurreductie. Door het toepassen van speciale technieken kunnen sommige koolstoffilters tegenwoordig, in meer of mindere mate, ook bacteriën, schimmels en pollen uit de lucht filteren. In welke hoeveelheden dat gebeurt, verschilt sterk per leverancier.
Voordelen:
- Afhankelijk van het soort filter kan het een relatief goedkope oplossing zijn
- Sommige koolstoffilters filteren in meer of mindere mate bacteriën, schimmels en pollen uit de lucht
- De lucht van de afzuigkap wordt weer terug in de ruimte geblazen (hoeft niet opnieuw verwarmd te worden = energiebesparend)
Nadelen:
- Een recirculatie afzuigkap filtert gemiddeld 85 á 90 procent van de geurtjes uit de kooklucht.
- Naarmate men het filter langer gebruikt, gaat de werking sterk achteruit en blijven geurtjes sneller hangen.
- Koolstoffilters moeten regelmatig vervangen of gereinigd worden (bij reinigen zal de hoeveelheid kool sneller afnemen)
- De afzuigkap produceert meer geluid, indien er veel koolstof gebruikt wordt in het filter.
- Naast het koolstoffilter moet ook een vetfilter gebruikt worden
- De meeste aanbieders hebben geen recyclestrategie
- Het materiaal waarin de koolstof verpakt is, is vaak slecht of niet te recyclen. Afgewerkte koolstof wordt vaak gestort, waardoor het uiteindelijk niet duurzaam is.
Plasmafilter
Plasmafilters in afzuigkappen zijn een combinatie van actieve koolstof en een plasma-element. Ze worden steeds meer toegepast. Ten eerste reinigen dit soort filters de lucht veel beter door niet alleen de nare luchtjes te neutraliseren maar ook door het in meer of mindere mate doden van bacteriën, schimmels en pollen. Deze filters leveren tevens een besparing op omdat de lucht van de afzuigkap gewoon weer terug in de ruimte geblazen wordt. Dit betekent dat de warme lucht in de ruimte blijft hetgeen een besparing op de stookkosten oplevert. Plasmafilters zijn los te koop en kunnen worden aangesloten op bijna iedere afzuigkap, maar er zijn ook afzuigkapmerken/-fabrikanten die afzuigkappen aanbieden met een ingebouwd plasmafilter.
Voordelen:
- Een plasmafilter is onderhoudsvrij
- Levensduur: 3 tot 5 jaar afhankelijk van het gebruik
- Hoge geurreductie > 90%
- De lucht van de afzuigkap wordt weer terug in de ruimte geblazen
- Relatief lage investering over de tijd
Nadelen:
- Relatief kostbare aanschaf
- Naast het plasmafilter moet ook een vetfilter gebruikt worden
- De meeste aanbieders hebben geen of onvoldoende recyclestrategie, dus niet duurzaam
- Kwaliteit (effectiviteit) neemt af over de tijd (door degradatie koolstof)
Plasmafilters met aanvullende, specifieke technologie
Dit type plasmafilter zuivert op effectieve wijze de lucht van bacteriën, schimmels, pollen en fijnstof. Deze effectiviteit wordt bereikt door het toepassen van een combinatie van plasma en ESD (electrostatic discharge).
Voordelen:
- Onderhoudsvrij
- Lange levensduur: 12 – 15 jaar
- Hoge geurreductie
- De lucht van de afzuigkap wordt weer terug in de ruimte geblazen, dus minder kosten qua verwarming
- Kooklucht wordt ook ontdaan van fijnstof en andere, potentieel gevaarlijke stoffen (zoals bacteriën, pollen, huisstofmijt, sigarettenrook)
- Door lage luchtweerstand minder geluid en minder kracht nodig van de motor van de afzuigkap, dus ook minder elektriciteitsverbruik
- Afzuigkap wordt luchtreiniger
- Zelfreinigend
- Constante kwaliteit/effectiviteit
- Relatief lage investering over de tijd
- Filters zijn 97% recyclebaar
Nadelen:
- Relatief kostbare initiële aanschaf
- Naast het plasmafilter moet ook een vetfilter gebruikt worden
Verlichting
- LED
- Halogeenverlichting (wordt bijna niet meer verkocht)
Naloopstand
Afzuigkappen met een naloopstand kennen een vaste nalooptijd (in minuten). Gedurende deze nalooptijd doet de afzuigkap nog even zijn werk na het koken, om nog aanwezige geurtjes en kookdampen uit de keuken te verwijderen. Na het beëindigen van de nalooptijd gaat zowel de motor als het licht uit. Zeker bij recirculatie is deze functie belangrijk om het vocht uit de ruimte en uit de filters te verwijderen.
Powerstand met automatische terugschakeling
De powerstand op de afzuigkap zorgt gedurende een aantal minuten voor een extra groot rendement. Bij afzuigkappen met een powerstand met automatische terugschakeling zal de afzuigkap na een aantal minuten vanzelf terugschakelen naar een lagere stand.
Auto-Stop
Wanneer gedurende x-tijd de bediening van de afzuigkap niet wijzigt, zal deze automatisch uitschakelen (de verlichting blijft wel branden).
Afzuigkap bedienen vanaf kookplaat
Een aantal afzuigkappen bieden de mogelijkheid om de afzuigkap te bedienen vanaf de kookplaat. Met behulp van een signaal wordt via de kookplaat de afzuigkap bediend. Dit biedt ergonomische en praktische voordelen. Alle functies bevinden zich op werkbladhoogte, zijn goed zichtbaar en intuïtief te bedienen.
Afzuigkap bedienen (op afstand) met een “smart-home-app
Vrijwel alle nieuwe afzuigkappen zijn te bedienen met een smart-functie op afstand. Alhoewel deze functie niet vaak gebruikt wordt als er niet gekookt wordt, kan het wel handig zijn indien de oven (op afstand) wordt aangezet of indien reeds aanwezige ongewenste geuren of de lucht van pollen gezuiverd moet worden.
Onderhoud
De afzuigkap dient onderhouden te worden. Dit kan gedaan worden met een vochtige doek en een mild reinigingsmiddel. Gebruik hierbij geen agressieve, krassende of chloorhoudende producten. Gebruik voor het onderhoud van het RVS een speciaal middel dat voor RVS geschikt is. Indien een afzuigkap aan de binnenkant voorzien is van een gladde coating is het gemakkelijker schoonmaken.
Het aluminium vetfilter kunt u meestal in de vaatwasser reinigen. Lees hiervoor altijd de gebruiksaanwijzing van de afzuigkap. Ook voor het reinigen/vervangen van een koolstoffilter dient u de instructies te volgen van de fabrikant in de gebruiksaanwijzing.
